A. Genel Olarak
Konkordato mühletinin verilmesinin alacaklılar bakımından en önemli sonucu mühlet içinde borçluya karşı, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre yapılan takipler de dahil olmak üzere, hiçbir takibin yapılamaması ve daha önce başlamış olan takiplerin durmasıdır. İİK m. 294/1 hükmü ile konkordato mühleti verilen borçluya karşı mühlet süresince icra ve iflas takibi yapılamaz, başlamış takipler ise durur. Alacaklılar için getirilen bu sınırlamalar konkordato kurumunun finansal yapısı bozulmuş borçluyu koruma amacına yöneliktir. Bununla birlikte kanun koyucu korunmaya özel olarak muhtaç olmaları nedeniyle bazı alacakların diğerlerinden daha önce ödenmesi gerektiğini kabul ederek bu durumdan müstesna tutmuştur. İİK 206 maddesinin ilk sırasında düzenlenen imtiyazlı alacaklardan işçilik alacakları da bu müstesna hallerden biridir. İşçilik alacaklarına tanınan bu hal Anayasa ve uluslararası normlardan kaynaklanmaktadır. Sosyal devlet ilkesi gereği tek gelir ve geçim kaynağı ücret alacağı olan işçilerin çalışma hayatındaki zorlukları ve para sıkıntıları kanun koyucu tarafından göz önünde bulundurulmuştur. İşçilik alacaklarının konkordatodan muaf olabilmesi için konkordato projesinde gösterilmiş olması gerekir. Konkordatoya yazılmamış işçilik alacakları imtiyazsız alacaklar gibi konkordato şartlarında ödenir. Kanun maddesiyle düzenlenen işbu imtiyaz, alacaklının şahsına değil alacağa ilişkindir. Örneğin alacaklının ölmesi halinde imtiyaz hakkı mirasçılara geçer.
B. İşçilik Alacaklarının Durumu
a. Takip Yasağına Tabi Olmama
Konkordato mühletiyle beraber İİK madde 294/1 ve 295 hükmü uyarınca borçluya karşı gerçekleştirilecek icra ve iflas takipleri ve rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipler yasaklanmıştır. Bunun istisnası İİK 206. maddenin birinci sırasında yazılı olan imtiyazlı alacaklar olup bu alacaklar konkordatoya tabi değildir. Adi ve rehinli alacakların sırası: Madde 206 – Teminatlı olup da rehinle karşılanmamış olan veya teminatsız bulunan alacaklar masa mallarının satış tutarından, aşağıdaki sıra ile verilmek üzere kaydolunur: Birinci sıra:
A) İşçilerin, iş ilişkisine dayanan ve iflâsın açılmasından önceki bir yıl içinde tahakkuk etmiş ihbar ve kıdem tazminatları dahil alacakları ile iflâs nedeniyle iş ilişkisinin sona ermesi üzerine hak etmiş oldukları ihbar ve kıdem tazminatları,
B) İşverenlerin, işçiler için yardım sandıkları veya sair yardım teşkilatı kurulması veya bunların yaşatılması maksadıyla meydana gelmiş ve tüzel kişilik kazanmış bulunan tesislere veya derneklere olan borçları,
C) İflâsın açılmasından önceki son bir yıl içinde tahakkuk etmiş olan ve nakden ifası gereken aile hukukundan doğan her türlü nafaka alacakları. İİK 206. maddenin birinci sırasında yazılı olan imtiyazlı alacaklardan olan işçilik alacakları işçilerin, iş ilişkisine dayanan ve iflasın açılmasından önceki bir yıl içinde gerçekleşmiş ihbar ve kıdem tazminatları dahil alacakları ile iflas nedeniyle iş ilişkisinin sona ermesi üzerine hak etmiş oldukları ihbar ve kıdem tazminatı alacaklarıdır. Kanunda açıkça söylenmemiş olmakla beraber imtiyazlı işçilik alacaklarının kapsamına; ücret ile ikramiye, prim, kazançtan alınan pay, komisyon, ayni ödemeler, fazla çalışma ücreti, yıllık ücretli izne dair alacak hakkı, kıdem ve ihbar tazminatı, iş kazasından kaynaklanan maddî manevi tazminat ve işçinin ölümü halinde yakınlarının hak kazandığı destekten yoksun kalma tazminatı, bonoya bağlanmış olsa bile konkordato mühleti verilmesinden önceki bir yıllık zaman dilimine ait ücret gibi kalemlerin de imtiyazlı işçilik alacaklarına dahildir. İmtiyazlı işçilik alacakları için borçluya konkordato mühleti içinde olsa bile takip başlatılabilecek veya başlamış takiplere ilişkin ödeme emri ve haciz gibi icra takip işlemleri gerçekleştirilebilecektir. Bu alacaklar için yapılan takiplerde, borçlunun malları üzerinde muhafaza tedbirleri alınması ve malların satışının yapılması da mümkündür. İmtiyazlı alacaklar için haciz yoluyla takip yapılabileceğinden satış isteme süreleri de durmayacaktır. İşçinin elindeki kambiyo senedinin 'işçilik alacağından' kaynaklandığı ispat edildiği takdirde kambiyo senedinden doğan alacak da birinci sırada imtiyazlı alacak olup takip yasağına tabi değildir.
b. Konkordato Tasdik Şartları Bakımından Konkordatonun tasdiki şartları:
Madde 305- d) 206. maddenin birinci sırasındaki imtiyazlı alacaklıların alacaklarının tam olarak ödenmesinin ve mühlet içinde komiserin izniyle akdedilmiş borçların ifasının, alacaklı bundan açıkça vazgeçmedikçe yeterli teminata bağlanmış olması. Konkordatonun tasdiki için kanunda öngörülen bazı şartların yerine getirilmesi gerekir. İİK 305/1-d bendi gereğince; İİK 206. maddenin birinci sırasındaki imtiyazlı alacaklardan olan işçilik alacaklarının tam olarak ödenmesi için borçlunun yeterli teminat göstermesi konkordatonun tasdiki için öngörülen şartlardan biridir. Kanun koyucu borçlunun teminat göstermesini konkordato tasdik şartı yaparak işverenin borcunu ödememe ihtimaline karşı işçinin işçilik alacaklarını garanti altına almaya çalışmıştır. Kanun maddesinde geçen "yeterli teminat" hem miktar bakımından yeterli hem de alacaklılara alacaklarını tahsil edileceği kanaatini verecek değerde olmalıdır. Düzenlemenin uygulanabilmesi için işçilik alacakların ve bunların miktarlarının tam olarak belirlenmiş olması gerekir.
c. Süre Sınırı Bakımından İşçilik Alacakları
İİK 206'da imtiyazlı işçilik alacakları “…İflasın açılmasından önceki bir yıl içinde tahakkuk etmiş…” şeklinde bir yıllık süre sınırlamasına tabi tutulmuştur. İşçi iflastan önce işten ayrılmışsa, iflas tarihinden geriye doğru bir yıllık sürenin başlangıcından işten ayrıldığı tarihe kadarki işçilik alacağı imtiyazlıdır. Keza işçi iflasın açılmasından geriye doğru bir yıl önce işten ayrılmışsa işçilik alacakları imtiyazlı alacak olarak nitelendirilemeyecek ve konkordatonun kabul edilmesi halinde konkordato hükümlerine dahil olacaktır. d. İşçinin Ücret Garanti Fonundan Yararlanması İşçilik alacaklarının teminat altına alınmasını amaçlayan Ücret Garanti Fonu; Ücret Garanti Fonu Yönetmeliği ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek-1. maddesinde düzenlenmiştir. İşçi çalıştıran işverenin konkordato ilan etmesi halinde hizmet akdine dayalı olarak çalışan işçinin üç aylık tam ücreti İŞKUR tarafından Ücret Garanti Fonundan ödenecektir. Yapılacak ödeme işçinin ödenmeyen üç aylık ücretiyle sınırlıdır. İşçilerin Ücret Garanti Fonu ödemelerinden yararlanabilmesi için; ücret alacağının bulunduğu dönemde hizmet akdine tabi olarak çalışıyor olması, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesi (konkordato ilan edilmesi), işçinin konkordato ilanından önceki son bir yıl içinde aynı iş yerinde çalışmış olması ve 5 yıllık zaman aşımına uğramamış ödenmeyen ücret alacağının bulunması gerekir. İşçiler Ücret Garanti Fonu kapsamında olmayan alacakları için takip başlatabilirler.
Comments